سنجش یکسان‌انگاری دلالت آیه 22 انبیاء و 42 اسراء بر برهان تمانع

یکی از براهین توحیدی که اندیشمندان علوم عقلی و نقلی سعی در اصطیاد آن از قرآن داشته‌اند، «برهان تمانع» است. در خصوص این برهان و چگونگی دریافت آن از کلام وحی، نگرش یکسانی وجود ندارد. به باور برخی، آیه‌ «لَوْ کاَنَ فِیهِمَا ءَالِهَهٌ إِلَّا اللَّهُ لَفَسَدَتَا» (انبیاء/22) و آیه «قُل لَّوْ کَانَ مَعَهُ ءَالِهَهٌ کَمَا یَقُولُونَ إِذًا لاَّبْتَغَوا إِلی ذِی الْعَرْشِ سَبِیلاً» (اسراء/42) دلالتی یکسان بر برهان تمانع دارند. در برابر این گروه، شماری دیگر از صاحب‌نظران سخن اینان را ناصواب می‌انگارند و بر آنند که برهان مستفاد از این دو آیه، یکسان نیست و مقدمات آن دو متفاوت است. نوشتار پیش‌رو با عنوان بازاندیشی یکسان انگاری دلالت آیه 22 انبیاء و 42 اسراء بر برهان تمانع، پس از تحلیل دلالی آیه‌های مذکور به این نتیجه رهنمون می‌شود که دیدگاه دوم، با ظاهر آیات سازگارتر است و نمی‌توان دلالت این دو آیه را یکسان قلمداد نمود.